آیا کودکان هم سکته قلبی می‌کنند؟! | یک اشتباه مرگبارِ جوانان در استخرها

همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: خیلی از ما با شنیدن خبر ایست قلبی کودکان دچار شوک و ناباوری می‌شویم اما متخصصان می‌گویند ایست قلبی در کودکان هم رخ می‌دهد که البته با سکته قلبی تفاوت دارد. تنها در ماه گذشته، ۳ مورد ایست قلبی قطعی در دانش‌آموزان رخ داد. یک پسر دانش‌آموز ۱۴ ساله در زنجان، یک دختر دانش‌آموز ۱۰ ساله در مشهد و یک دختر ۹ ساله در ایلام به دنبال ایست قلبی، جان خود را از دست دادند. طبق گفته والدین، مسئولان مدرسه و اورژانس این کودکان هیچ بیماری‌ای نداشتند. جز یک مورد (پسر ۱۴ ساله زنجانی) که فرضیه تأثیر چاقی او در ایست قلبی مطرح است.‌ هرچند پزشکان می‌گویند این کودکان حتما یک بیماری مادرزادی هم داشتند.

دکتر منوچهر قارونی، متخصص قلب و عروق و استاد دانشگاه در گفتگو با همشهری‌آنلاین در این رابطه می‌گوید: «بسیاری از بیماری‌های قلبیِ مادرزادی وجود دارد که ممکن است والدین از آنها درباره کودک خود بی‌اطلاع باشند؛ برای مثال، ضخیم شدن دیواره بین دو بطن قلب یا ابتلا به بیماری «بروگادا (Brugada Syndrome) می‌تواند باعث مرگ ناگهانی در کودکان و نوجوانان شود. در کشور ما بیماری‌های قلبی در میان کودکان و نوجوانان کم نیست، اما متأسفانه در مدارس، معاینات دقیق قلبی از جمله اکوکاردیوگرافی برای شناسایی این مشکلات انجام نمی‌شود تا بتوان از بروز چنین حوادثی جلوگیری کرد.»

به گفته این متخصص قلب و عروق، «دو نوع مرگ ناگهانی در میان جوانان داریم: دسته اول، افرادی هستند که به بیماری‌های مادرزادی قلب یا به بیماری آریتمی قلبی مبتلا هستند و بر اثر همین مشکلات دچار مرگ ناگهانی می‌شوند. البته بعضی از آریتمی‌ها کشنده هستند و می‌توانند باعث ایست قلبی غیرقابل برگشت شوند. دسته دوم، ورزشکاران جوانی هستند که به طور ناگهانی جان خود را از دست می‌دهند. این افراد به ظاهر سالم‌اند و متاسفانه در بدو ورود به ورزش‌های قهرمانی یا باشگاهی معاینه نمی‌شوند. در حالی که قلب‌شان باید معاینه شود تا از سلامت خود مطمئن شوند.»

دکتر قارونی می‌گوید: «بسیاری از مردم تصور می‌کنند قلب سالمی دارند. در حالی که ممکن است دچار بیماری قلبیِ پنهان باشند. به همین دلیل لازم است کودکانی که می‌خواهند مدرسه بروند، یا افرادی که قصد انجام فعالیت‌های ورزشی دارند، در آغاز مدرسه و قبل از شروع تمرین‌ها حتما از نظر قلبی معاینه شوند و حداقل یک نوار قلب (ECG) یا اکوکاردیوگرافی انجام دهند تا وضعیت سلامت قلب‌شان مشخص شود. من همیشه می‌گویم هر فردی باید از بدو تولد شناسنامه پزشکی داشته باشد تا از ایمنی فعالیت بدنی خود مطمئن شود.»

این متخصص قلب تاکید می‌کند که «به طور کلی، کودکان سکته قلبی نمی‌کنند. ایست قلبی می‌کنند. خیلی‌ها سکته قلبی و ایست قلبی را یکی می‌دانند، اما این دو با هم کاملا متفاوتند. در سکته قلبی، خون به قلب نمی‌رسد ولی قلب هنوز کار می‌کند. اما در ایست قلبی، قلب کاملاً از کار می‌افتد و فرد می‌میرد.»

او ادامه می‌دهد: «سکته قلبی بیشتر در افراد بالای ۳۰ سال دیده می‌شود، اما در سنین پایین‌تر هم ممکن است استثناهایی وجود داشته باشد. مثلاً در کسانی که چربی خون بسیار بالایی دارند یا به بیماری«HOCM» (کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک) مبتلا هستند. در این بیماری، دیواره بین دو بطن قلب ضخیم می‌شود و می‌تواند به مرگ ناگهانی در سنین نوجوانی یا جوانی منجر شود.»

این متخصص قلب و عروق توصیه می‌کند: «برای اینکه بدانیم آیا کودک‌مان از نظر قلبی مشکلی دارد یا خیر، پزشک اطفال باید او را معاینه کند. اگر هم کودکی قرار است ورزش کند، لازم است ابتدا توسط پزشک متخصص قلب بررسی و تأیید شود تا از نظر نوار قلب و اکو، اجازه فعالیت ورزشی بگیرد.»

به گفته قارونی، «یکی از رفتارهای بسیار خطرناک مردم، پریدن از آب داغ جکوزی، داخل آب سرد است. وقتی فرد در آب داغ است، رگ‌های بدنش گشاد می‌شوند و زمانی که ناگهان وارد آب سرد می‌شود، شوک شدیدی به سیستم قلبی‌عروقی‌اش وارد می‌شود که ممکن است منجر به ایست قلبی شود. این کار برای قلب بسیار مضر و خطرناک است. ما هر سال مواردی از مرگ ناگهانی به دلیل پریدن از آب گرم داخل آب سرد در استخرها داریم.»

بیشتر بخوانید؛

• افزایش نگران‌کننده آمار سکته قلبی در جوانان

• آیا سلامت قلب ما دست خودمان است؟

• تفاوت علائم بیماری قلبی در زنان و مردان

• سن جراحی قلب در ایران به زیر ۴۰ سالگی رسید

متخصصان معتقدند علاوه بر بیماری‌های مادرزادی، گاهی حتی سرماخوردگی می‌تواند منجر به ایست قلبی کودک شود. چراکه ویروس‌های ناشی از سرماخوردگی، التهابی در قلب ایجاد می‌کنند که می‌تواند دو یا سه هفته بعد از ابتلا به سرماخوردگی باعث ایست قلبی شود. به گفته متخصصان، هرچند ایست قلبی در کودکان اتفاقی نادر است، اما در حد صفر نیست و درضمن، علل شناخته‌شده‌ای درباره ایست قلبی کودکان و نوجوانان وجود دارد که معمولاً مغفول واقع می‌شوند. محمدتقی مجنون، رئیس بخش قلب کودکان در مرکز طبی کودکان در گفتگویی با ایلنا گفته که «عارضه‌ای مثل تنبلی عضله قلب معمولاً در سنین نوجوانی بروز می‌کند. این بیماری‌ حتی ممکن است زمینه ایست قلبی یک فرد ورزشکار در دوره جوانی را فراهم کند. در این شرایط احتمال بازگشت بیمار کم است و او معمولا می‌میرد.»

به گفته این فوق تخصص قلب کودکان، «از هر ۱۰۰ نوزاد، یک نفر می‌تواند مشکل قلبی مادرزادی داشته باشد. بعضی از این بیماری‌ها خفیف هستند و مخفی می‌مانند و برخی دیگر جدی‌تر و قابل مشاهده‌اند. در حال حاضر بیمارانی داریم که دچار بیماری قلبی مادرزادی هستند اما بیماری‌شان در سنین بالاتر مشخص شده است. اما به صورت کلی میزان بیماری‌های کُشنده قلبی در آنها کم است.»