چرا خودروهای سایپا در روسیه مشتری ندارد؟

شکست سایپا در بازار روسیه، بار دیگر ناکامی صنعت خودروی ایران در ورود به بازارهای جهانی را به‌نمایش گذاشت. با وجود تلاش‌های چندساله برای صادرات، سایپا نتوانسته حتی در بازاری مانند روسیه که پس از تحریم‌ها با کمبود عرضه مواجه است، جای پایی برای خود باز کند. این در حالی است که خودروسازان چینی، با سرعت چشمگیر در حال تسخیر بازارهای منطقه‌اند. اما چرا محصولات سایپا در روسیه حتی مشتری هم ندارد؟

رویای صادرات برای خودروسازان ایرانی

دو غول خودروسازی ایران، ایران‌خودرو و سایپا، سال‌هاست رؤیای حضور پررنگ در بازارهای جهانی را در سر دارند. این در حالی است که صنعت خودروی ایران طی سال‌های گذشته با مشکلاتی چون افت کیفیت، ضعف طراحی، و عقب‌ماندگی فناوری مواجه بوده است. در مقابل، خودروسازان چینی از همین فضا به خوبی بهره برده و توانسته‌اند خود را به استانداردهای جهانی نزدیک کنند.

قیمت پایین محصولات ایرانی، از جمله مزیت‌هایی است که بارها به عنوان عامل برتری در بازارهای هدف مطرح شده؛ به‌ویژه در کشورهایی که قدرت خرید پایین‌تری دارند. با این حال، این مزیت نمی‌تواند ضعف‌های ساختاری در کیفیت، ایمنی، طراحی و فناوری را جبران کند.

در سال‌های اخیر و با تقویت روابط اقتصادی ایران و روسیه، شرکت‌های ایرانی فرصت ورود به بازار خودروی این کشور را پیدا کردند. به‌ویژه پس از خروج برندهای غربی از روسیه به‌دلیل تحریم‌ها، یک خلأ جدی در بازار به وجود آمد. اما این فرصت طلایی، تنها توسط خودروسازان چینی به خوبی استفاده شد.

ایران‌خودرو با محصولاتی مانند سمند، تا حدی توانست در بازار روسیه حضور یابد. هنوز هم آگهی فروش برخی مدل‌های کارکرده سمند در سایت‌های خودرویی روسی دیده می‌شود. اما در مورد سایپا، اوضاع کاملاً متفاوت است.

شکست آشکار سایپا در بازار روسیه

انتشار دو آگهی فروش از محصولات سایپا در روسیه، بار دیگر توجه‌ها را به وضعیت صادراتی این خودروساز ایرانی جلب کرده است. این آگهی‌ها مربوط به دو خودروی شاهین دنده‌ای و کوییک اتوماتیک هستند که به‌رغم صفر بودن کارکرد، مدل تولیدی آن‌ها به سال ۲۰۲۳ بازمی‌گردد. این دو خودرو اخیراً در یکی از سایت‌های فروش خودرو در روسیه درج شده‌اند.

آن‌چه در این آگهی‌ها جلب توجه می‌کند، قیمت نسبتاً بالای این خودروها در مقایسه با رقبای هم‌رده‌شان در بازار روسیه است. شاهین دنده‌ای با قیمت ۱,۱۴۸,۰۰۰ روبل (معادل ۱۲ تا ۱۳ هزار دلار) و کوییک اتوماتیک با قیمت ۹۳۰,۰۰۰ روبل (حدود ۱۰ هزار دلار) برای فروش گذاشته شده‌اند. با توجه به امکانات فنی، طراحی ظاهری و سطح تجهیزات این دو خودرو، این قیمت‌گذاری در یک بازار رقابتی مانند روسیه بسیار بالا تلقی می‌شود. همین موضوع باعث شده است تا این دو خودروی صفر کیلومتر، که مدل آن‌ها به دو سال قبل برمی‌گردد، در انبار فروشنده باقی بمانند و خریداری برایشان پیدا نشود.

انتشار این آگهی‌ها که بیانگر فروش نرفته ماندن دو خودروی صفر کیلومتر با مدل قدیمی است، به‌نوعی سندی بر شکست حضور سایپا در بازار روسیه محسوب می‌شود. در سال‌های گذشته، سایپا تلاش‌هایی برای ورود گسترده به بازار کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا انجام داد، اما این تلاش‌ها به نتیجه‌ای مؤثر منجر نشده است. با وجود نمایش‌های متعدد در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی برای معرفی محصولات صادراتی، در عمل، سایپا در دستیابی به بازارهای هدف دچار ناکامی شده است.

چرا سایپا در روسیه شکست خورد؟

شکست سایپا در بازار روسیه را می‌توان ناشی از چند عامل دانست. نخست، کیفیت پایین ساخت محصولات این شرکت در مقایسه با رقبا است؛ چه از لحاظ مواد اولیه، چه از نظر دوام. طراحی ظاهری و داخلی این خودروها نیز نسبت به استانداردهای روز جهانی عقب‌مانده و فاقد جذابیت است.

از سوی دیگر، سایپا نتوانسته شبکه خدمات پس از فروش مؤثری در روسیه راه‌اندازی کند. در بازاری که خریداران به خدمات پس از فروش توجه ویژه‌ای دارند، نبود چنین زیرساختی ضربه بزرگی به اعتبار برند می‌زند. استراتژی بازاریابی این شرکت نیز ناکارآمد بوده و نتوانسته هویتی قابل قبول برای برند در ذهن مشتریان روسی ایجاد کند.

مهم‌تر از همه، قیمت‌گذاری بالای خودروهای سایپا نسبت به امکانات آن‌ها، موجب شده که این محصولات برای مصرف‌کنندگان جذابیتی نداشته باشند. تلاش‌های سایپا در سال ۲۰۲۴ برای ورود رسمی به بازار روسیه نیز بدون نتیجه باقی ماند و در حال حاضر می‌توان گفت پرونده این خودروساز در بازار روسیه موقتاً بسته شده است.

حضور محتاطانه ایران خودرو

در مقابل سایپا، ایران‌خودرو همچنان حضوری محدود اما فعال در بازار روسیه دارد. این شرکت بیشتر با محصولات قدیمی خود در این کشور فعالیت می‌کند و سعی دارد با عرضه مدل‌هایی مانند دنا پلاس و تارا سهمی از بازار را به دست آورد. با این حال، ایران‌خودرو نیز با چالش‌هایی مشابه مواجه است و موفقیت آن در گروی بهبود کیفیت، خدمات پس از فروش و استراتژی بازاریابی است.

باید دید که آیا ایران‌خودرو می‌تواند با اصلاح مسیر، جایگاهی پایدار در بازار روسیه برای خود ایجاد کند، یا سرنوشتی مشابه سایپا در انتظار آن خواهد بود.

خودروهای ایرانی که از نمونه های خارجی کپی برداری شده‌اند؛ از سمند تا اطلس + تصاویر