فدکس؛ نمونهای موفق از گذار کسبوکار سنتی به فینتک بورسی
در دهه اخیر، فناوری مالی (FinTech) به یکی از محرکهای اصلی تحول در نظامهای اقتصادی جهان تبدیل شده است.
در ایران نیز، با وجود محدودیتهای ساختاری در نظام بانکی، تورم مزمن و دسترسی نابرابر به اعتبار، فینتکها نقشی کلیدی در بازطراحی خدمات مالی ایفا کردهاند. در این میان، فدکس (Fadax) با نام رسمی شرکت ریل گردش ایرانیان، بهعنوان یکی از شرکتهای بورسی فعال در حوزه فینتک، جایگاهی متمایز در اکوسیستم مالی کشور به دست آورده است.
فدکس، بهعنوان زیرمجموعه هلدینگ ارزشآفرینان فدک، فعالیت خود را بر ارائه خدمات اعتباری نوآورانه و یکپارچهسازی مالی با سبک زندگی متمرکز کرده است. این شرکت نهتنها در زمره پیشگامان سرویس «الان بخر، بعداً پرداخت کن» (BNPL) در ایران قرار دارد، بلکه با پیوند خدمات مالی با حوزههایی همچون گردشگری، سلامت و مدیریت ثروت، نقش مؤثری در گسترش شمول مالی و بهبود کیفیت زندگی کاربران ایفا میکند.
اهمیت فدکس در چشمانداز فینتک ایران را میتوان از چند منظر تحلیل کرد. نخست، بازار ایران با تقاضای بالایی برای اعتبارات خرد و کوتاهمدت مواجه است؛ تقاضایی که نظام بانکی سنتی بهدلیل فرآیندهای پیچیده و هزینهبر، پاسخ مناسبی به آن نمیدهد. فدکس با ارائه اعتبار و با ساختار کارمزدی رقابتی، این خلأ را پوشش داده است. بر اساس گزارشهای صنعت فینتک، حجم بالقوه بازار BNPL در ایران تا سال ۱۴۰۴ میتواند از ۲۰۰ همت فراتر رود و فدکس، سهم قابلتوجهی از این بازار در حال رشد را به خود اختصاص داده است.
از سوی دیگر، رویکرد فدکس در استفاده از دادههای جایگزین برای امتیازدهی اعتباری، امکان ورود گروههایی از جامعه را به چرخه مالی فراهم میکند که پیشتر بهدلیل نداشتن سابقه بانکی معتبر، از دریافت اعتبار محروم بودند. امیر ایزدی مدیرعامل فدکس، در گفتوگویی با «بورس ۲۴» تأکید کرده است:
«فدکس تنها یک سرویس اعتباری نیست، بلکه ابزاری برای ارتقای کیفیت زندگی ایرانیان از مسیر پیوند فناوری و نیازهای روزمره است.»
این رویکرد، فدکس را به الگویی قابل توجه در فینتک ایران تبدیل کرده است.
تاریخچه شرکت فدکس
فدکس در سال ۱۳۹۹ شمسی با نام «ریل گردش ایرانیان» تأسیس شد و فعالیت خود را بهعنوان بخشی از هلدینگ فدک در صنعت حملونقل ریلی و گردشگری آغاز کرد. هلدینگ فدک با تمرکز بر قطارهای مسافری لوکس و ارائه خدمات باکیفیت، یکی از نامهای شناختهشده در صنعت ریلی کشور بهشمار میرود.
در سال ابتدایی، فدکس با تملک ۲۰ دستگاه واگن آلمانی از ناوگان فدک، بر توسعه گردشگری ریلی متمرکز بود. این واگنها که از استانداردهای فنی بالایی برخوردار بودند، به شرکت کمک کردند تا جایگاه عملیاتی خود را در بازار تثبیت کند. با این حال، شرایط کلان اقتصادی، تحریمها و نیاز به تنوعبخشی به مدل کسبوکار، مدیران هلدینگ را به بازنگری راهبردی سوق داد.
نقطه عطف اساسی در تاریخ فدکس، تغییر مسیر استراتژیک به حوزه فینتک در سال ۱۴۰۲ بود. مطابق اظهارات مدیرعامل شرکت، کلیه منابع حاصل از فعالیتهای ریلی به سمت توسعه خدمات مالی نوآورانه هدایت شد. این تغییر رویکرد، در سال ۱۴۰۴ و بهدنبال تصمیم هیئتمدیره مبنی بر واگذاری کامل واگنهای تملیکی، نهایی شد و تمرکز راهبردی شرکت فدکس را بهطور کامل بر فعالیتهای حوزه فینتک معطوف کرد.
خدمات فدکس
هسته اصلی خدمات فدکس بر BNPL استوار است. این سرویس امکان خرید اعتباری انواع کالا و خدمات را بدون نیاز به ضامن و فرآیندهای پیچیده بانکی فراهم میکند. دامنه اعتبارات ارائهشده بین ۲۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان است و کاربران میتوانند بازپرداخت را تا سقف شش ماه، با بازپرداخت بهصورت قسطیِ منعطف انجام دهند. ساختار کارمزدی این خدمات از رقابتیترین نرخها در بازار ایران بهشمار میرود.
فدکس از سه ابزار تضمین شامل چک صیادی، سفته الکترونیک و وثیقه داراییهای مالی استفاده میکند که به کاربران آزادی انتخاب و تجربهای سادهتر میدهد. این ساختار بهویژه در شرایط تورمی، ابزاری مؤثر برای حفظ قدرت خرید محسوب میشود.
نوآوری مهم دیگر، سیستم امتیازدهی اعتباری مبتنی بر دادههای جایگزین است. فدکس با تحلیل دادههای رفتاری، سابقه خرید، الگوهای مصرف و حتی دادههای مرتبط با سفر، تصویری دقیقتر از ریسک اعتباری کاربران ترسیم میکند. این مدل، بسیاری از افراد فاقد سابقه بانکی قوی را وارد چرخه رسمی خدمات مالی مینماید.
در حوزه خدمات یکپارچه، فدکس تریپ (Fadax Trip) به کاربران امکان میدهد بلیت قطارهای فدک، خدمات CIP فرودگاهی، بیمه سفر و خدمات مرتبط با گردشگری را بهصورت اعتباری خریداری کنند. افزون بر آن، باشگاه سبک زندگی فدکس شامل خدمات مرتبط با سلامت (فدکس هلث)، مدیریت ثروت، مشاوره سرمایهگذاری و حتی دستیار شخصی خرید (فدکس پرو) است.
وضعیت سهام فدکس؛ نماد «حگردش» و رشد چشمگیر آن
سهام فدکس با نماد «حگردش» در بازار پایه فرابورس ایران معامله میشود. این نماد از سال ۱۴۰۰ وارد بازار سرمایه شد و در سال ۱۴۰۳ رشدی کمسابقه را تجربه کرد. بر اساس دادههای منتشرشده، بازدهی این نماد در برخی مقاطع به حدود ۳۰۰ درصد رسید و آن را در زمره پربازدهترین نمادهای بازار قرار داد.
در بازه ۱۲ ماهه منتهی به اسفند ۱۴۰۳، شرکت ۵۹ میلیارد تومان سود خالص شناسایی کرد که رشد ۶۹ درصدی نسبت به سال قبل را نشان میدهد. درآمد عملیاتی نیز بیش از ۱۲۲ درصد افزایش یافت و سود انباشته به ۱۱۱ میلیارد تومان رسید. پیشبینیها برای سال ۱۴۰۴، رشد سودآوری تا حدود ۱۵۰ درصد را محتمل میدانند. همچنین برنامه شرکت برای ارتقا به بازار دوم فرابورس، نشاندهنده اعتماد مدیریت به تداوم رشد است.
مزایای بورسی بودن فدکس
حضور فدکس در بازار سرمایه، مزایای متعددی ایجاد کرده است. نقدشوندگی سهام، شفافیت مالی ناشی از گزارشدهی منظم در سامانه کدال، و افزایش اعتماد سرمایهگذاران و شرکای تجاری، از مهمترین این مزایاست. به گفته بنیانگذار فدکس در گفتوگو با «صدای بورس»، بورسی بودن شرکت زمینه ماندگاری سهامداران و توسعه فرصتهای سرمایهگذاری را فراهم کرده است.
چشمانداز آینده فدکس
فدکس برنامههای گستردهای برای آینده ترسیم کرده است؛ از جمله ادغام هوش مصنوعی در اعتبارسنجی، تحلیل رفتار کاربران و شخصیسازی خدمات. همکاریهای راهبردی با نهادهایی مانند بانک ملت و بلوبانک، میتواند پیوند عمیقتری میان بانکداری سنتی و فینتک ایجاد کند.
در نهایت، فدکس با تمرکز بر شمول مالی، افزایش دسترسی به اعتبار و توسعه اقتصاد دیجیتال، میتواند بهعنوان یکی از موتورهای رشد اقتصادی ایران در سالهای پیشرو ایفای نقش کند؛ شرکتی که مسیر تحول از صنعت ریلی به فینتک بورسی را با موفقیت طی کرده و الگویی مهم برای نوآوری در اقتصاد کشور بهشمار میرود.
منبع: اقتصاد نیوز
