سکانسی دیگر از بورس صعودی
در بورس چهارشنبه چه گذشت؟
در ابتدای معاملات روز چهارشنبه، اثرگذاری فشار فروش روز قبل، شاخصها را در محدوده منفی قرار داد و انتظار افت بیشتر را میان معاملهگران تقویت کرد. با این حال، انتشار خبر حذف حجم مبنا معادله بازار را تغییر داد. این خبر، بهعنوان یک سیگنال ساختاری، جریان تقاضا را فعال کرد و نماگرهای بورسی را بار دیگر به مسیر صعودی بازگرداند؛ موضوعی که نشان داد بازار همچنان نسبت به اصلاح ریزساختارها واکنش مثبت دارد. یکی از نکات قابلتوجه معاملات روز چهارشنبه، تغییر مسیر سرمایهگذاران به سمت نمادهای متوسط و کوچک بود؛ تغییری که بهوضوح در عملکرد شاخص هموزن منعکس شد. شاخصی که بهعنوان نماینده کلیت بازار شناخته میشود، با رشد ۰.۴۷درصدی عملکرد بهتری نسبت به شاخص کل ثبت کرد و در سطح یک میلیون و ۴۸ هزار واحد قرار گرفت. این برتری نشان میدهد که تمرکز تقاضا صرفا معطوف به نمادهای شاخصساز نبوده و جریان پول در سطح وسیعتری از بازار در حال گردش است.
در سوی دیگر، شاخص کل پس از آغاز منفی، با ورود تدریجی خریداران و همراهی نمادهای بزرگ، مسیر خود را اصلاح کرد و با ثبت رکورد چهاردهمین روز متوالی مثبت در نهایت با رشد ۰.۱۷درصدی به سطح ۳میلیون و ۷۶۷ هزار واحد رسید. در این میان، بازگشت ۲۱۷ نماد از محدوده منفی به مثبت، نشانهای روشن از بهبود تقاضا در کلیت بازار بود. در مجموع معاملات هفته، شاخص کل بورس تهران موفق شد از دو سطح مهم ۳.۶ و ۳.۷میلیون واحد عبور کند. هرچند فتح کانال ۳.۸میلیون واحد در روز سهشنبه دوام نیاورد و شاخص در پایان هفته پایینتر از این سطح کلیدی ایستاد، اما تثبیت بازار در محدودههای بالاتر، پیام روشنی از افزایش قدرت خریداران مخابره کرد. ارزش معاملات خرد با ثبت رقم ۱۴ هزار و ۱۸۸میلیارد تومان نسبت به روز سهشنبه کاهش ۳۵ درصدی را تجربه کرد، اما باز هم از تحرک معاملهگران حکایت داشت. اگرچه تراز پول حقیقی در ابتدای معاملات منفی بود، اما در ادامه بازار تغییر مسیر داد و در پایان روز، ورود هزار و ۶۰میلیارد تومان پول حقیقی به ثبت رسید. افزون بر این، ۶۷ درصد نمادهای بازار، معادل ۵۵۶ نماد، معاملات روز چهارشنبه را در محدوده مثبت به پایان رساندند.
خالص تغییر مالکیت هفتگی ۵هزار و ۱۱۳میلیارد تومان بود و میانگین هفتگی ارزش معاملات با ۱۶هزار و ۳۲۹میلیارد تومان افزایش ۲۶ درصدی را تجربه کرد. همچنین بازدهی هفتگی شاخصها به ترتیب مثبت ۵.۷۸ درصد برای شاخص کل و ۴.۷۲ درصد برای شاخص هموزن بود. شاخص کل فرابورس نیز موفق به ثبت رشد ۵.۷۲ درصدی شد. برتری سمت تقاضا در بخش سفارشها نیز حفظ شد؛ بهطوری که ارزش سفارشهای خرید در پایان معاملات به ۲.۵ همت رسید و حدود ۲.۱ همت بالاتر از سفارشهای فروش قرار گرفت. مجموعه این دادهها نشان میدهد که بازار سهام، دستکم در کوتاهمدت، همچنان از حمایت جریان تقاضا برخوردار است. از منظر بنیادی، دو محرک اصلی نقش تعیینکنندهای در جهتدهی به بازار ایفا کردند. نخست، تحولات مرتبط با ارز تالار دوم که در محدوده نزدیک به ۱۰۰ هزار تومان معامله میشود و انتظارات سودآوری شرکتها را تقویت کرده است. دوم، بازگشت اخبار مثبت به گروه پالایشی که بار دیگر این صنعت را در کانون توجه فعالان بازار قرار داد و اثر روانی آن به کلیت بازار سرایت کرد.
چهار قطب سنجش ارزندگی بازار
در مقطع کنونی، ارزیابی وضعیت بورس تهران بدون توجه به متغیرهای کلیدی امکانپذیر نیست. نخستین شاخص، نسبت قیمت به سود هر سهم (P/E) بازار است که در پایان معاملات روز چهارشنبه به سطح ۷.۵ واحد رسید. این نسبت اکنون به مقاومت تاریخی خود در محدوده ۸.۱ واحد نزدیک شده؛ سطحی که در اردیبهشت امسال و دیماه سال گذشته، آغازگر فاز اصلاحی بازار بود. واکنش بازار به این محدوده میتواند نقش تعیینکنندهای در ادامه مسیر داشته باشد. دومین متغیر مهم، ارزش دلاری بازار سرمایه است. ارزش دلاری بورس تهران به حدود ۹۷میلیارد دلار رسیده و فاصله چندانی با مقاومت روانی ۱۰۰میلیارد دلاری ندارد. عبور از این سطح میتواند نشانهای از تداوم موج صعودی باشد، درحالیکه توقف در این ناحیه، احتمال افزایش احتیاط در معاملات را تقویت میکند. سومین عامل، نرخ بازدهی بدون ریسک است. میانگین نرخ اوراق اخزا در حال حاضر در محدوده ۳۷ درصد قرار دارد؛ سطحی که از منظر تاریخی بالا تلقی میشود. هرگونه افزایش جدید در این نرخ میتواند جریان پول ریسکگریز را به سمت بازار بدهی سوق دهد و فشار مضاعفی بر بازار سهام وارد کند.
در نهایت، نرخ دلار رسمی و بهویژه دلار تالار دوم، بهعنوان یکی از مهمترین متغیرهای اثرگذار بر سودآوری شرکتها، در کانون توجه قرار دارد. درحالیکه دلار توافقی در سطح ۷۰ هزار تومان تثبیت شده، دلار تالار دوم به محدوده ۱۰۰ هزار تومان رسیده است. تداوم این روند و کاهش شکاف با دلار آزاد میتواند تعدیل مثبت معناداری در صورتهای مالی شرکتها ایجاد کند و بهعنوان یکی از محرکهای اصلی بازار عمل کند.
مجموع این عوامل نشان میدهد بورس تهران در نقطهای حساس از چرخه حرکتی خود قرار گرفته است؛ جایی که رفتار قیمتها در هفته پیشرو میتواند جهت کوتاهمدت بازار را شفافتر از همیشه ترسیم کند.
مسیر رشد با نقدینگی و سودآوری تقویتشده
کامل ابراهیمیان، کارشناس ارشد بازار سرمایه، با اشاره به روند معاملات هفته گذشته بازار سهام گفت: «بازار سهام در هفته اخیر به مسیر رو به رشد خود ادامه داد و آنچه بیش از همه جلب توجه میکند، تقویت معنادار جریان نقدینگی در سمت تقاضاست. ارزش معاملات خرد روزانه بهطور پایدار بالاتر از ۱۷ هزار میلیارد تومان قرار داشت که این موضوع نشان میدهد سرمایهگذاران با قدرت بیشتری در بازار حضور پیدا کردهاند.»
او با تاکید بر ثبت رکوردهای جدید معاملاتی اضافه کرد: «در روز سهشنبه، ارزش معاملات با عبور از ۲۲ هزارمیلیارد تومان، سومین رکورد ارزش معاملات سال جاری و بیستوهفتمین رکورد بزرگ تاریخ بورس تهران را ثبت کرد. علاوه بر این، میانگین ماهانه ارزش معاملات نیز بیش از ۱۵ درصد نسبت به ماه قبل افزایش یافته که میتوان آن را نشانهای روشن از خروج بازار از فاز رکودی و افزایش عمق معاملات دانست.»
ابراهیمیان در ادامه به شکاف عمیق ارزش دلاری بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: «با وجود رشد شاخص کل و افزایش قابلتوجه ارزش معاملات، ارزش دلاری کل بازار سرمایه ایران همچنان کمتر از ۱۰۰میلیارد دلار برآورد میشود؛ سطحی که در مقایسه با ظرفیتهای اقتصادی کشور و ترکیب شرکتهای بورسی، بسیار پایین است و حتی میتوان گفت در کف چند دهه اخیر قرار دارد.»
او با اشاره به ترکیب شرکتهای حاضر در بورس تهران توضیح داد: «این در حالی است که بزرگترین شرکتهای پتروپالایشی، معدنی، فلزی و هلدینگهای سرمایهگذاری منطقه در بورس تهران حضور دارند، اما تجربه تورمهای بالای ۴۰ درصدی در سالهای اخیر، بهدلیل مجموعهای از عوامل ساختاری، مانع از انعکاس واقعی ارزش داراییها و سودآوری شرکتها در قیمت سهام شده است.»
این کارشناس بازار سرمایه در تشریح این عوامل افزود: «قیمتگذاری دستوری، بیثباتی مقررات بودجهای بهویژه در حوزه نرخ خوراک و انرژی، قطعی گاز و برق که مستقیما تولید شرکتها را تحت تاثیر قرار داده و همچنین ریسکهای سیستماتیک مزمن، از مهمترین عواملی بودهاند که اجازه ندادهاند ارزش ذاتی شرکتها در بازار بهدرستی نمایان شود.» ابراهیمیان در عین حال معتقد است که متغیرهای بنیادی در ماههای اخیر به نفع بازار تغییر کردهاند. او گفت: «در هفتهها و ماههای اخیر، مجموعهای از عوامل بنیادی به شکلگیری چشمانداز مثبتتری برای بازار سهام منجر شده است. از یکسو رشد قیمتهای جهانی کامودیتیها بهویژه فلزات اساسی و از سوی دیگر تمرکز دولت جدید بر کاهش مداخلات قیمتی و فاصلهگیری تدریجی از سیاستهای قیمتگذاری دستوری، افق سودآوری شرکتها را بهبود بخشیده است.»
او ادامه داد: «پرداخت مطالبات شرکتهای تولیدی، بهویژه پالایشگاهها، از محل صادرات، تاکید بر حفظ سطح تولید و انتشار گزارشهای ماهانه مطلوب شرکتها، همگی سیگنالهای مثبتی به بازار ارسال کردهاند. در این میان، معاملات محصولات در بورس کالا که طی هفتههای اخیر همسویی بیشتری با نرخ دلار توافقی پیدا کردهاند، نقش مهمی در تعدیل انتظارات سودآوری نیمه دوم سال جاری و سال مالی آینده ایفا میکنند.» این کارشناس ارشد بازار سرمایه درباره ریسکهای کلیدی بازار نیز هشدار داد و گفت: «یکی از مهمترین ریسکهای ساختاری بازار، نرخ ارز نیمایی بوده است؛ نرخی که در مقاطعی با فاصلهای نزدیک به ۸۰ درصد نسبت به دلار بازار آزاد، عملا به یک عامل تنبیهی برای شرکتهای صادراتمحور و سهامداران آنها تبدیل شده است.»
ابراهیمیان با اشاره به تحولات اخیر در سیاست ارزی تصریح کرد: «با انتقال تدریجی ارز حاصل از صادرات شرکتها به بازار توافقی در روزهای اخیر، امیدها نسبت به کاهش فشار ارزی بر بنگاههای تولیدی افزایش یافته و انتظار میرود آثار مثبت این تصمیم بهتدریج در صورتهای مالی شرکتها منعکس شود.» او نرخ بهره را چالش مهم دیگر بازار دانست و افزود: «در کنار ارز، نرخ بهره همچنان بهعنوان پاشنه آشیل اقتصاد و بازار سرمایه مطرح است. اگر دولت بتواند با انضباط مالی، حذف یا کاهش هزینههای غیرمولد و جلوگیری از کسری بودجه عمل کند، زمینه برای کنترل تورم و در نتیجه کاهش فشار نرخ بهره بر بازار داراییها فراهم خواهد شد.» در جمعبندی، این کارشناس ارشد بازار سرمایه چشمانداز بازار سهام را مثبت ارزیابی کرد و گفت: «با توجه به بهبود چشمانداز سودآوری شرکتها در سال جاری و سال آینده، انتظار میرود بازار سهام بتواند روند رو به رشد خود را حفظ کند.
تصمیم اخیر سازمان بورس درباره حذف حجم مبنا را میتوان گامی مهم در جهت کشف قیمت واقعی و افزایش کارآیی بازار دانست.» ابراهیمیان در پایان تاکید کرد: «در صورتی که این تصمیم با حرکت همزمان به سمت گشایش دامنه نوسان مطابق با استانداردهای بورسهای جهانی همراه شود، میتوان به بزرگتر شدن بازار سرمایه و افزایش پایدار ارزش معاملات روزانه به سطوح ۴۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان در سالهای پیشرو امیدوار بود.»
منبع: دنیای اقتصاد