رمز و رازهای گل بی برگ زاگرس | گیاه شگفت انگیزی که از زمین خشک می روید
ارتفاعات زاگرس میزبان گونه گیاهی انحصاری طبیعت ایران است که زاگرس نشینان آن را به نام‌های مختلف می‌شناسند؛ گیاه زیبایی که به طرز شگفت‌انگیزی قبل از اینکه برگ و ساقه دربیاورد، گل می‌دهد.
همشهری‌آنلاین: زاگرس تنها رویشگاه «کاردین خالدار»، میزبان یکی از زیباترین و شگفت‌انگیزترین گونه‌های اندمیک ایران است. گیاهی از تیره شیپوری‌های وحشی که در هیچ نقطه‌ای جز کوهستان‌های زاگرس نمی‌روید و جلوه پاییزی این رشته‌کوه را با گل‌های خالدار و درخشان خود دوچندان می‌کند.
به گفته سجاد علیپور، گیاه‌شناس و اکولوژیست، این گونه با نام علمی Biarum persicum و نام فارسی «کاردین خالدار»، از جمله گیاهان انحصاری ایران است که در ارتفاعات زاگرس از فارس و کهگیلویه و بویراحمد گرفته تا چهارمحال و بختیاری، خوزستان و کرمانشاه می‌روید. علیپور نخستین‌بار این گیاه را در ارتفاع ۲۲۰۰ تا ۲۵۰۰ متری شهرستان اقلید در استان فارس مشاهده و بار دیگر در پاییز ۱۴۰۲، رویش آن را در ارتفاع حدود ۱۶۰۰ متری از توابع لردگان در چهارمحال و بختیاری ثبت کرده است.
به گفته او، کاردین خالدار از معدود گیاهانی است که در پاییز و بی‌برگ گل می‌دهد. این توانایی نتیجه ذخیره مواد غذایی در پیاز زیرزمینی گیاه است که امکان گل‌دهی در غیاب برگ و حتی بدون بارندگی را فراهم می‌کند. علیپور می‌گوید: «این گیاه بدون منت باران و آب، از دل زمین خشک بیرون می‌آید. بوی بسیار تندی دارد و همین بو از آن در برابر آسیب‌ها توسط حیوانات و انسان محافظت می‌کند. کاردین خالدار در فصل پاییز گل می‌دهد و در بهار، برگ‌های سبز و پهنش ظاهر می‌شوند تا به بذرزایی و ادامه چرخه رشد کمک کنند. گل‌های آن شیپوری شکل، اغلب به رنگ سفید مایل به بنفش و خال‌دارند.
این اکولوژیست درباره تفاوت آن با گیاه «کارده» توضیح می‌دهد: «برخلاف تصور برخی مردم محلی، این گل همان گیاهی نیست که برای تهیه آش کارده استفاده می‌شود. آش اصیل زاگرس با گیاه جنس Arum درست می‌شود، نه با کاردین. در تیره شیپوری (Araceae) دو جنس Biarum و Arum وجود دارند که به دلیل شباهت اسمی گاهی اشتباه گرفته می‌شوند، اما از نظر شکل، زیستگاه و کاربرد کاملا متفاوت هستند.»
علیپور می‌گوید: «این گونه به دلیل اندمیک بودن و پراکنش محدودش در ایران با نام Biarum persicum به ثبت رسیده و از دیدگاه علمی و حفاظتی ارزش فراوانی دارد. مردم محلی و زاگرس نشینان در هر منطقه نام خاصی بر این گل گذاشته‌اند، اما کاردین خالدار نام رسمی و پذیرفته‌شده آن است. گلی که با بوی بد و گل‌های خال‌دارش، نشانه‌ای از سازگاری شگفت‌انگیز طبیعت ایران و یادآور زیبایی زاگرس است.»
